17 bệnh thường gặp ở người già và biện pháp phòng bệnh

Người cao tuổi cần được khám sức khỏe thường xuyên để sớm phát hiện bệnh nếu có.

1. Giảm thị lực

Một trong nhưng vấn đề thường gặp ở người cao tuổi này là sức khỏe về mắt, người cao tuổi dễ bị giảm thị lực do sự lão hóa của cơ thể, hai bộ phận quan trọng nhất, giữ vai trò đảm bảo thị lực cho mắt là thủy tinh thể và võng mạc cũng suy yếu theo. Trong đó, đục thủy tinh thể và thoái hóa hoàng điểm là hai bệnh mắt phổ biến thường gặp ở người già, nguy cơ cao dẫn đến mù lòa.

Điểm vàng và thủy tinh thể là 2 mô có vai trò quyết định đến thị lực của mắt. Thủy tinh thể có nhiệm vụ điều tiết ánh sáng để hình ảnh của vật được hiện rõ trên võng mạc, điểm vàng quyết định tới thị lực trung tâm. Khi điểm vàng bị thoái hóa hoặc thủy tinh thể bị đục mờ, người bệnh có thể gặp một số biểu hiện suy giảm thị lực như: nhìn mờ, hình ảnh bị biến dạng, bị nhòe, đường thẳng sẽ trở thành dạng sóng, trước mắt như có màn sương tre phủ, nhìn trong tối rõ hơn ngoài sáng....

2. Giảm thính giác

Ở người cao tuổi, bệnh thường thấy nhất là giảm thính giác, có tới 30% người trên 65 tuổi và gần 50% người trên 85 tuổi đều cho hay là nghe không còn tốt như vài chục năm về trước. Lão nam thường có vấn đề nghe này nhiều hơn lão nữ. Và có tới 20% quý cụ ông trên 85 tuổi bị giảm thính giác rất nặng.

Ngoài lý do tự nhiên của tuổi già, một vài loại thuốc kháng sinh, thuốc thông tiểu cũng có thể gây ra giảm thính giác ở người cao tuổi. Nhiều khi ráy tai đóng cục trong lỗ tai cũng là một nguyên nhân.

Giảm thính giác có thể đặt người già vào hoàn cảnh cô đơn: do các nguyên nhân nhìn mọi người xung quanh sôi nổi bàn tán, mà chẳng biết họ nói gì rồi buồn rầu, tự cô lặp mình do đó chúng ta hàng năm nên cho người cao tuổi trong gia đình tuổi đi khám để điều trị, nếu cần thì mang máy trợ thính

Đặc biệt, khi đối thoại với người cao tuổi bị giảm thính giác chúng ta đợi khi thấy người nghe nhìn thẳng mình hãy nói, nói hơi cao giọng nhưng không hét to, tránh nói trực tiếp vào tai, nói với nhịp bình thường và ngắt giọng sau mỗi câu, nếu cần ta nên nói thêm bằng tay

3. Bệnh về hệ thần kinh trung ương

Hầu hết người cao tuổi do hệ thần kinh trung ương bị lão hóa dần dần nên làm cho trí nhớ kém, hay quên, cá biệt mắc một số bệnh như Parkinson hoặc bệnh Alzheimer.

Rối loạn các chỉ số về mỡ máu (cholesterol, triglycerid), rối loạn về chức năng gan (SGOT, SGPT), đái tháo đường cũng là một số biểu hiện dễ bắt gặp ở người cao tuổi. Đi kèm các rối loạn một số chỉ số này thường gặp ở người có tăng huyết áp, viêm gan, nghiện rượu… Tuy nhiên, bệnh đái tháo đường không chỉ gặp ở người lớn tuổi mà còn gặp ở tuổi trẻ nhưng với người già thường ít được phát hiện, khi phát hiện thì đã muộn, đôi khi đã có biến chứng.

Để phòng tránh các bệnh người cao tuổi thường mắc phải như một số bệnh kể trên, người cao tuổi cần có chế độ dinh dưỡng phù hợp kết hợp rèn luyện tập thể dục, dưỡng sinh đều đặn để củng cố và nâng cao sức khỏe, cũng như nên khám đúng định kỳ để có thể phát hiện ra bệnh và điều trị bệnh sớm nhất.

4. Bệnh về hô hấp

Bệnh viêm họng, viêm phế quản mạn tính, giãn phế quản, âm phế mạn tính, hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính là những bệnh gặp khá nhiều ở người già, nhất là ở những người có tiền sử hoặc đang hút thuốc lá, thuốc lào. Đặc điểm bệnh về đường hô hấp lại thường hay xảy ra vào mùa lạnh, thay đổi thời tiết, lúc giữa đêm gần sáng do đó rất dễ làm cho người cao tuổi mất ngủ kéo dài.

5. Huyết áp cao

Một người bị bệnh tăng huyết áp khi huyết áp tâm thu cao hơn 140 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương lớn hơn 90 mmHg. Người cao tuổi bị tăng huyết áp có thể do tăng từ các giai đoạn tuổi trưởng thành, tuổi trung niên, hoặc do ăn chế độ ăn uống nhiều mỡ, muối, nhưng thường nhất là do thành mạch bị xơ vữa nhiều, dẫn đến hẹp lòng mạch và tăng huyết áp.

6. Bệnh đái tháo đường

Đái tháo đường được chẩn đoán xác định khi đường máu bất kỳ đạt nồng độ trên 200 mg% và/hoặc đường máu lúc đói trên ngưỡng 126 mg%. Đái tháo đường có 2 tuýp là I và II. Ở người cao tuổi thường gặp đái tháo đường tuýp II. Có nhiều nguyên nhân và cơ chế giải thích bệnh đái tháo đường ở người cao tuổi. Có thể do gan suy yếu theo tuổi già kéo theo sự suy giảm quá trình sử dụng và chuyển hóa đường trong cơ thể; do các cơ quan giảm nhạy cảm với hormon Insulin, hoạt động của hormon Insulin không hiệu quả, tụy bị lão hóa nên giảm tiết Insulin,… Tất cả các cơ chế trên gây nên hậu quả tăng đường máu dẫn đến bệnh đái tháo đường. Tỷ lệ bệnh đái tháo đường tuýp II ở nhóm người cao tuổi là 5,3%.

7. Hội chứng tiền đình

Hội chứng tiền đình bao gồm các triệu chứng như: chóng mặt, xây xẩm, hoa mắt, mất thăng bằng, rung giật nhãn cầu, ù tai,… Gồm có hội chứng tiền đình ngoại biên và hội chứng tiền đình trung ương.

Người cao tuổi dễ bị hội chứng tiền đình do thiếu máu đến nuôi cơ quan tiền đình – ốc tai, thiếu máu đến não, hậu quả của các bệnh lý về tai (viêm tai giữa, chấn thương tai, viêm tai xương chũm,…) từ giai đoạn trước,…Người mắc hội chứng tiền đình nếu không được điều trị kịp thời sẽ dễ bị các biến chứng như tổn thương tai ảnh hưởng đến khả năng nghe, tổn thương thần kinh (trong trường hợp bị hội chứng tiền đình trung ương), chấn thương do té ngã,… Tỷ lệ mắc hội chứng tiền đình ở người cao tuổi là 2,0 %.

8. Các bệnh về tim mạch

Trong số các bệnh về tim mạch ở người cao tuổi thì bệnh xơ vữa động mạch, thiểu năng mạch vành, tăng huyết áp chiếm một vị trí đáng kể. Các dấu hiệu phổ biến nhất là đau ngực, thở dốc và đau ở lưng, vai, hoặc cổ. Nguy cơ mắc bệnh có thể thấp hơn nếu bạn có cân nặng vừa phải, không hút thuốc và tập thể dục thường xuyên.

9. Đột quỵ

Vấn đề này xảy ra khi máu không được bơm đến các bộ phận của não. Dấu hiệu của đột quỵ là bạn bị suy yếu đột ngột hoặc tê trên mặt, cánh tay và chân của bạn. Bạn sẽ gặp khó khăn trong việc nói chuyện. Chúng ta có thể tránh nguy cơ đột quỵ nếu bạn giữ huyết áp ổn định, ăn một chế độ ăn ít cholesterol, kiểm soát căng thẳng, tập thể dục và bỏ thuốc lá.

10. Bệnh sỏi thận

Sỏi thận là sự lắng đọng những chất đáng lẽ có thể hòa tan trong nước tiểu, vì một lý do nào đó đã kết tinh, lắng đọng lại và tạo sỏi trong thận. Tùy thời gian, vị trí và độ lắng đọng mà kích thước sỏi lớn nhỏ khác nhau. Chúng có thể cực kỳ đau đớn và gây chảy máu hoặc nhiễm trùng hoặc chặn dòng nước tiểu. Bạn có thể giúp ngăn ngừa chúng bằng cách uống nhiều chất lỏng mỗi ngày.

11. Bệnh về đường tiêu hóa

Người cao tuổi rất dễ mắc bệnh rối loạn tiêu hóa như viêm loét miệng, ăn không tiêu, đầy hơi, trướng bụng, táo bón hoặc đi lỏng. NCT cũng có thể mắc bệnh viêm loét dạ dày - tá tràng, trào ngược thực quản hoặc viêm đại tràng mạn tính. Các loại bệnh dạng này thường làm cho người cao tuổi rất khó chịu, gây lo lắng, ăn không ngon, ngủ không ngon giấc hoặc kém ngủ, mất ngủ kéo dài. Mất ngủ lại làm cho nhiều bệnh tật phát sinh.

12. Bệnh về hệ tiết niệu- Sinh dục

Người cao tuổi cũng rất dễ mắc các bệnh về hệ tiết niệu - sinh dục, đặc biệt là u xơ tiền liệt tuyến hoặc ung thư tiền liệt tuyến. Những bệnh về sinh dục - tiết niệu thường có hiện tượng đi tiểu nhiều lần, đái dắt, đái són nhất là vào ban đêm, gây nhiều phiền toái cho người cao tuổi.

13. Chứng phình động mạch

Phình động mạch xảy ra khi thành của động mạch yếu đi và phình ra ngoài. Nếu thành động mạch biến mất, nó có thể dẫn đến chảy máu nội tạng nghiêm trọng hoặc đột quỵ. Triệu chứng bao gồm đau, buồn nôn, chóng mặt, da bị sưng, và nhịp tim nhanh.

14. Bệnh viêm xương khớp

Bệnh ảnh hưởng tới quá nửa số người cao tuổi. Lớp sụn lót đầu khớp xương bị hao mòn, xương mới có thể được tạo ra làm khớp đau, nhất là khi cử động. Các khớp đầu gối, bàn tay, xương sống, hông là nơi hay bị đau.

Nguyên nhân bệnh chưa được xác định. Có thể là vì hư hao với thời gian xử dụng. Có thể là hậu quả những chấn thương nhỏ tiếp diễn ở khớp đó. Cũng có thể do cơ thể quá béo mập hoặc không vận động. Giống như cơ thịt, xương rắn chắc khi vận động và teo đi khi không được dùng tới.

15. Rối loạn một số chỉ số về mỡ máu

Cholesterol, triglycerid; rối loạn về chức năng gan: SGOT, SGPT; đái tháo đường (bệnh tiểu đường) cũng là một số biểu hiện dễ gặp ở người cao tuổi do suy giảm chức năng sinh lý; đi kèm các rối loạn một số chỉ số này thường gặp ở người cao tuổi có tăng huyết áp, viêm gan, nghiện rượu…

Bệnh đái tháo đường không chỉ gặp ở người cao tuổi mà còn gặp ở người tuổi trẻ nhưng với người cao tuổi thường ít được phát hiện mà khi đã phát hiện bệnh thì thường muộn, đôi khi đã có biến chứng.

Ngoài ra, người ta còn thấy người cao tuổi thường thiếu một lượng nước cần thiết do thói quen uống ít nước hoặc ăn nhiều chất đạm như: cá, trứng, thịt gà, thịt lợn, thịt bò… làm xuất hiện một số bệnh về đường tiêu hóa hoặc làm da khô, nứt nẻ khó chịu…

16. Bệnh gút

Khi cơ thể bị rối loạn chuyển hóa purin do sự lắng đọng axit uric ở khớp, gây viêm khớp, bạn sẽ phải chịu trận với tình trạng sưng, nóng, đỏ, đau, phù nề ở khớp ngón chân cái, khớp ngón tay, cổ tay… Những triệu chứng này thường khởi phát đột ngột về đêm hoặc sau khi uống nhiều bia rượu.

Nếu không được điều trị thích hợp, bệnh sẽ tái phát nặng nề và có thể gây tổn thương xương khớp, hủy hoại đầu xương, dẫn đến tàn phế.

Phòng bệnh và điều trị:

- Thay đổi lối sống giúp hỗ trợ điều trị: giảm béo, tránh ăn nhiều đạm động vật, không uống rượu bia, uống nhiều nước, thể dục thể thao...

- Uống thuốc kháng viêm theo chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa

17. Tiểu đêm nhiều lần

Tiểu đêm là một triệu chứng thường gặp ở nhiều người, chúng rất phổ biến ở lứa tuổi trung niên và tỉ lệ mắc tiểu đêm ở cả nam và nữ tương đương nhau.

Khi đi tiểu với tần suất quá 2 lần/đêm, bạn có thể bị mắc chứng tiểu đêm. Mắc chứng bệnh này, người bệnh thường phải khổ sở thức dậy đi tiểu nhiều lần giữa đêm. Điều này ảnh hưởng trầm trọng tới giấc ngủ, khiến cơ thể uể oải, mệt mỏi kéo dài. Lâu ngày sẽ ảnh hưởng lớn tới chất lượng cuộc sống, công việc và sa sút, suy nhược sức khỏe.

Nếu như theo Tây y, nguyên nhân khiến những người trung niên mắc chứng tiểu đêm là do các bệnh lý đường tiết niệu, do sử dụng các thuốc lợi tiểu hay các bệnh lý mạn tính... thì theo Đông y, chứng đi tiểu tiện nhiều vào ban đêm ở người cao tuổi phần lớn là do thận dương hư yếu.

Phòng bệnh và điều trị:

- Hạn chế uống nước, ăn canh lợi tiểu vào buổi tối, đi tiểu trước khi đi ngủ.

- Khám trực tràng ở nam giới đánh giá tiền liệt tuyến; khám khung chậu ở nữ giới để tránh nhiễm khuẩn đường tiểu.

- Dùng các thảo dược hỗ trợ trị chứng tiểu đêm như Trinh nữ hoàng cung (có tác dụng chữa u xơ, ung thư tử cung ở phụ nữ, u xơ phì đại tiền liệt tuyến, ung thư tiền liệt tuyến ở nam giới); Thỏ ty tử (có tác dụng bổ can, thận ích tinh thuỷ, mạnh gân cốt, dùng chữa thận hư tinh lạnh, liệt dương, chân lưng mỏi đau, tiểu tiện đục); Kim anh tử (có tác dụng kiện tinh, mạnh ruột, dùng chữa di tinh, đái són, tiểu tiện nhiều lần, phụ nữ khí hư, bạch đới…); Ích trí nhân (có tác dụng làm ấm thận, dùng làm thuốc chữa đái dầm); Xà sàng tử (có tác dụng ích thận khử phong táo thấp)….

Các phương pháp phòng ngừa và điều trị bệnh ở người cao tuổi

Nên đi khám bệnh định kỳ, nhất là mỗi khi nghi bản thân mình có bệnh. Khám bệnh, thầy thuốc sẽ phát hiện ra bệnh và sẽ có những lời khuyên, tư vấn hữu ích và có biện pháp điều trị thích hợp. Nên tập thể dục đều đặn như tập hít thở trước và sau khi ngủ dậy, tập vận động tay chân, xoa, bóp các cơ bắp. Có thể tập nhẹ nhàng trong nhà hoặc có điều kiện thuận lợi như gần công viên, câu lạc bộ nên đến những nơi này để vừa tập vừa có cơ hội gặp gỡ bạn bè trao đổi, tâm sự phần để giải tỏa một số bức xúc và có thể học tập kinh nghiệm lẫn nhau trong việc gìn giữ, bảo vệ sức khỏe.

Đối với người cao tuổi, uống đủ lượng nước cần thiết rất quan trọng vì vậy nên uống nước đều đặn đầy đủ vào buổi sáng và chiều. Buổi tối trước khi đi ngủ không nên uống nhiều nước để không phải đái đêm làm ảnh hưởng đến giấc ngủ. Ngoài bệnh tật, niềm vui tuổi già với người cao tuổi là liều thuốc tinh thần, do vậy (con, cháu) nên gần gũi, động viên, chăm sóc ông bà, bố mẹ những lúc ốm đau cũng góp phần đáng kể làm cho người cao tuổi ít bệnh tật và cảm thấy sống vẫn còn có ích.