Khi nào cần khám và siêu âm thai nhi?

Tại mỗi thời điểm khám và siêu âm thai đều quan trọng, là tiền đề bác sỹ có thể theo dõi định kỳ và phát hiện sớm những vấn đề về sức khỏe cho em bé và cả mẹ. Có 8 thời điểm thực sự cần thiết cho mỗi bà mẹ và thai nhi. Vậy 8 thời điểm đó là gì?

Lần 1: Khi chậm kinh một tuần, hoặc khi thử que thử thai bằng nước tiểu thấy hai vạch hãy đến bệnh viện ngay

Bạn rất cần phải khám thai sớm ngay từ thời điểm này, bạn sẽ được siêu âm ( 2 chiều ) để xác định thai có nằm trong buồng tử cung hay ở ngoài tử cung, trường hợp thai nằm ngoài tử cung, rất nguy hiểm nếu không phát hiện kịp thời.

Nếu thai nằm trong buồng tử cung thì xem đã có tim thai chưa? Nếu chưa thấy tim thai lúc mới 5 – 6 tuần tuổi, bạn cũng đừng lo lắng. Đó là vì thai còn quá nhỏ. Giai đoạn này, các bác sỹ sẽ kê đơn cho bạn các loại thuốc cần thiết cho sức khỏe của bạn và sự phát triển của thai nhi.

Những phụ nữ bị bệnh hoặc có nguy cơ cao bị bệnh tuyến giáp cần đi khám ở các khoa nội tiết ngay khi biết có thai để thăm khám lâm sàng và làm các xét nghiệm máu (hormon FT4 , TSH), nếu nghi ngờ cần siêu âm tuyến giáp và các xét nghiệm đặc biệt. Các bà mẹ khi mang thai bị bệnh tuyến giáp sẽ được điều trị và theo dõi suốt trong thời kỳ mang thai nhằm đưa nồng độ hormon giáp về bình thường càng nhanh càng tốt.

Lần 2: Bạn sẽ được hẹn khám lại lần sau

Khi thai được 7 – 8 tuần tuổi để siêu âm (2 chiều) xác định tim thai, thai có phát triển tương xứng với tuổi thai hoặc phát triển kém hơn tuổi thai để được tư vấn và kê đơn thuốc cần thiết.

Lần 3: Khi thai đến tuần 12-13: Bạn phải đến khám và Siêu âm 4 chiều (4D)

Điều này để đo khoảng sáng sau gáy (độ mờ da gáy ) nhằm dự đoán dị tật thai nhi do một số bất thường nhiễm sắc thể gây ra ( bệnh Down, dị dạng tim, dị dạng chi, thoát vị cơ hoành...). Các trường hợp có độ mờ da gáy < 3mm là bình thường. Nếu qua 14 tuần, chỉ số này sẽ không còn giá trị (chính xác) nữa.

Xét nghiệm NIPT (Non-invasive Prenatal Test) là phương pháp sàng lọc trước sinh không xâm lấn an toàn 100% cho cả mẹ và bé, có thể sàng lọc phát hiện 300 đột biến di truyền được cân nhắc để thực hiện từ tuần thứ 9 trở đi.

Lần 4: Khi tuần thai 14 - 17 cần Xét nghiệm sàng lọc Double test hoặc Triple test

Giúp dự đoán nguy cơ bị Down và dị dạng nhiễm sắc thể của thai. Triple test: Đó là xét nghiệm máu định lượng bộ ba chất bao gồm AFP, hCG và uE3. Nhằm phát hiện ra nguy cơ của thai nhi với một số bệnh như Trisomi 21 (3 nhiễm sắc thể 21 - bệnh Down), Trisomi 18 (3 nhiễm sắc thể 18), Trisomy 13 (3 nhiễm sắc thể 13) và dị tật ống thần kinh (thông qua chất AFP).

Double test: Là xét nghiệm máu định lượng beta hCG tự do và PAPP-A, cũng nhằm mục đích phát hiện ra các bệnh trên trừ dị tật ống thần kinh (vì không định lượng AFP). Cùng thời điểm đo khoảng sáng sau gáy (phần quan trọng nhất trong sàng lọc trước sinh)

Xét nghiệm này chỉ có giá trị khi được thực hiện vào giai đoạn này của thai kỳ.

Đây là một xét nghiệm khiến nhiều bà mẹ tương lai lo lắng đến mất ăn mất ngủ. Nhưng các bạn phải hiểu rằng vì đây chỉ là là xét nghiệm sàng lọc, có ý nghĩa định hướng. Nên những trường hợp kết quả xét nghiệm có nguy cơ thấp, nhưng vẫn sinh con mắc bệnh Down, hoặc các dị tật khác. Ngược lại, những trường hợp kết quả xét nghiệm có nguy cơ cao không có nghĩa là chắc chắn thai nhi bị bệnh Down. hoặc các dị tật khác.

Như vậy, Triple test và Double test không có giá trị chẩn đoán chính xác mà chỉ dự đoán nguy cơ, những trường hợp kết quả xét nghiệm có nguy cơ cao thai phụ cần được chọc ối làm nhiễm sắc đồ để chẩn đoán chính xác bệnh Down và các bệnh về di truyền khác. Đồng thời tiếp tục theo dõi bằng siêu âm để phát hiện các dị dạng về hình thái thai nhi. Theo thống kê với khoảng sáng sau gáy ( độ mờ da gáy) dày 3,5 – 4,4mm có tỷ lệ bất thường nhiễm sắc thể là 21,1%; khoảng sáng sau gáy ( độ mờ da gáy) ≥ 6,5mm thì thai nhi có bất thường nhiễm sắc thể lên tới 64,5%.

Khi nào có kết quả xét nghiệm nhiễm sắc thể mới chắc chắn kêt luận thai có bị dị tật hay không. Về tiêm phòng uốn ván: Nếu thai phụ hoàn toàn chưa được tiêm phòng uốn ván thì phải tiêm 2 mũi uốn ván. Với cách thức: Tiêm 2 mũi cách nhau ít nhất 1 tháng và trước sinh ít nhất 15 ngày. Thời gian thích hợp để tiêm mũi đầu vào tháng thứ 4 hoặc 5 và mũi thứ hai sau đó 1 tháng. Nếu thai phụ đã tiêm phòng uốn ván đủ 2 mũi hoặc mới chỉ tiêm 1 mũi trước đây thì cần tiêm 1 mũi vào tháng thứ 4 hoặc thứ 5.

Lần 5: Khi thai đến tuần 20: Bạn phải đến khám và làm các xét nghiệm

Xét nghiệm máu, xét nghiệm nước tiểu để kiểm tra HIV, viêm gan B, nhóm máu, yếu tố Rh, lượng đạm trong nước tiểu….Và siêu âm 4D để đo các số đo sinh học, các bất thường về hình thái học của thai nhi, lúc này giới tính của thai nhi đã rất rõ ràng.

Lần 6: Khi thai ở tuần thứ 22

Bạn phải siêu âm 4D để kiểm tra sự phát triển thai nhi, nhắm phát hiện được (hầu hết) các bất thường về hình thái của thai nhi như sứt môi, hở hàm ếch, dị dạng ở các cơ quan, nội tạng. Lần siêu âm này rất quan trọng vì nếu cần đình chỉ thai nghén thì phải làm trước tuần thứ 28. Ngoài ra nếu để muộn hơn mới siêu âm thì lúc đó thai nhi đã quá lớn sẽ khó phát hiện được các dị tật nếu có.

Vào tuần lễ thứ 24-28 cần tầm soát Đái tháo đường thai kỳ để tránh các biến chứng cho mẹ và bé.

Lần 7: Khi thai ở tuần thứ 32

Bạn phải đến khám tổng quát cho mẹ, nhằm xem xét vị trí thai, độ phát triển của thai…Xét nghiệm các chỉ số cho mẹ để chuẩn bị lựa chọn nơi sinh. Và siêu âm 4D để phát hiện một số vấn đề hình thái xảy ra muộn như bất thường ở động mạch, tim và não, kiểm tra tình trạng phát triển của thai nhi.

Lần 8: Khi thai ở khoảng 35 – 36 tuần

Bạn cần được siêu âm màu 4D để theo dõi doppler động mạch rốn, động mạch não, động mạch tử cung, kiểm tra nước ối, dây rốn... Bác sĩ cũng sẽ dự báo cân nặng bé lúc sinh. Một số nơi sẽ cho bạn làm Non-stress test nhằm kiểm tra sức khỏe của bé và tìm hiểu xem bé có nhận đủ oxy hay không bằng một máy đo tim thai và chuyển động của thai trong vòng 30 phút. Một chiếc máy giống như dây thắt lưng quàng quanh bụng mẹ khi nằm sẽ ghi nhận sự thay đổi của tim thai tương ứng với chuyển động thai.

Từ giai đoạn này trở đi, bạn cần đến bệnh viện kiểm tra mỗi tuần hoặc bất cứ khi nào đau bụng, ra máu để theo dõi tim thai, cử động thai nhi và xem tình trạng cổ tử cung đã mở hay chưa. Việc của bạn lúc này là giữ cho tinh thần thoải mái vui vẻ và nghỉ ngơi thật tốt, vì chẳng còn bao lâu nữa bạn sẽ đón bé chào đời...