Làm thế nào để biết những bệnh nhân Covid-19 khỏi bệnh rồi có bị tái nhiễm hay không?

SARS-CoV-2 là một chủng virus corona hoàn toàn mới. Điều đó nghĩa là còn rất nhiều bí ẩn mà chúng ta chưa biết về virus này, cũng như căn bệnh viêm đường hô hấp cấp Covid-19 mà nó gây ra.

Một câu hỏi quan trọng còn sót lại vào lúc này đó là: Liệu những bệnh nhân đã bình phục có bị tái lây nhiễm hay không? Họ có thể được xuất viện khi xét nghiệm âm tính? Và nếu có thì còn nguy cơ lây cho người khác hay không?

"Chúng ta không biết nhiều lắm về nó", Matt Frieman, một nhà nghiên cứu tại Đại học Y khoa Maryland ở Baltimore, nói với NPR.

"Tôi nghĩ rằng có một kịch bản rất có thể xảy ra, đó là dịch bệnh sẽ qua trong năm nay, và mọi người đều sẽ có được một mức độ miễn dịch nhất định với nó. Rồi nếu virus có quay trở lại một lần nữa, chúng ta cũng sẽ được bảo vệ.

Hoặc là chúng ta đã hoàn toàn miễn nhiễm, hoặc là nếu bạn có bị tái nhiễm ở thời điểm một năm nữa tính từ bây giờ, thì bệnh cũng sẽ nhẹ hơn nhiều".

Bây giờ, các nhà khoa học vẫn đang cố gắng trả lời câu hỏi này. Bởi nó đóng một vai trò rất quan trọng để quyết định xem có nên cho những bệnh nhân Covid-19 bình phục xuất viện hay tiếp tục cách ly họ hay không?

Miễn dịch với virus corona

Lần đầu tiên khi cơ thể bạn chạm trán với virus corona mới, nó không hề có khả năng miễn dịch. Muốn có được miễn dịch với một mầm bệnh mới, cơ thể bạn phải phát triển các kháng thể - là những protein chống lại một kháng nguyên cụ thể.

Trong đa số các trường hợp, một khi cơ thể bạn có được kháng thể và học được cách chống lại một mầm bệnh ngoại lai cụ thể, bạn sẽ không thể bị bệnh trở lại nữa. Đó là lý do tại sao một người đã mắc thủy đậu hoặc tiêm vắc-xin chống lại nó sẽ không thể mắc bệnh lại lần nữa.

Các trường hợp hiếm hoi còn lại, bạn sẽ bị tái nhiễm với một virus khi nó đột biến để thoát được các kháng thể mà hệ miễn dịch đã trang bị. Ví dụ với virus cúm mùa, nó đột biến rất nhanh theo từng năm, và đó là lý do tại sao chúng ta cần tiêm chủng lại trước mỗi mùa cúm mới.

Ngoài ra, một số loại kháng thể có xu hướng suy yếu theo thời gian. Và đó cũng có thể là lý do khiến bạn bị tái nhiễm với một căn bệnh cũ.

Trong trường hợp của virus corona mới, báo cáo cho thấy đã có một hướng dẫn viên du lịch ở Nhật Bản bình phục sau khi nhiễm Covid-19, nhưng sau 3 tuần, bệnh nhân này lại xét nghiệm dương tính với nó một lần nữa.

Các bác sĩ không chắc chắn liệu đó là hiện tượng tái nhiễm hay đơn giản là cô gái này chưa hồi phục hoàn toàn sau lần nhiễm bệnh đầu tiên. Hoặc cũng có thể một trong số các xét nghiệm này có sai số.

Trong khi lấy mẫu bệnh phẩm, vận chuyển mẫu, cá nhân người xét nghiệm và độ sai số của máy xét nghiệm vẫn có thể tạo ra các kết quả âm tính hoặc dương tính giả.

Một nghiên cứu của các nhà khoa học Trung Quốc cho thấy các y tá, bác sĩ nhiễm SARS năm 2002 đã xây dựng được cho mình một hệ miễn dịch, với nồng độ kháng thể đạt đỉnh vào năm 2004. Nhưng sau đó, nồng độ kháng thể đã giảm dần cho tới khi họ kết thúc nghiên cứu vào năm 2015.

Các "kháng thể có hoạt tính trung hòa và bảo vệ chống nhiễm bệnh", các nhà nghiên cứu viết. Sự xuất hiện và tồn tại của chúng trong máu là một bằng chứng cho thấy những bệnh nhân hồi phục này có một số khả năng miễn dịch với SARS.

Tuy nhiên, các nhà khoa học không rõ liệu đó có phải một "sự bảo vệ hoàn toàn" hay không, nghĩa là không chắc các bệnh nhân này sẽ không tái nhiễm nếu gặp phải virus SARS nhiều năm sau khi họ khỏi bệnh.

Virus SARS-CoV-2 hiện nay chia sẻ tới 79,5% mã di truyền của nó với chủng SARS năm 2002 (SARS cũng là một virus corona). Cho nên, nhiều khả năng các kháng thể của chúng cũng sẽ hoạt động tương tự nhau.

Trong một nghiên cứu khác, các nhà khoa học đã chủ động lây nhiễm virus corona cho những con khỉ Rhesus macaque, để chúng phục hồi, sau đó cố gắng tái nhiễm chúng một lần nữa. Kết quả, lần nhiễm virus đầu tiên đã khiến những con khỉ bị bệnh nhẹ, chúng giảm cân và bị viêm phổi.

Tuy nhiên, đến lần lây nhiễm thứ hai, dường như không có bất kỳ con khỉ nào bị bệnh nữa. Nghe rất khả quan, nhưng nghiên cứu này hiện đang được đăng tải trên MedRx và chưa được bình duyệt.

Xét nghiệm kháng thể có thể cho bạn biết bạn đã bị nhiễm Covid-19 hay chưa

Nếu những người phục hồi từ Covid-19 có thể miễn dịch với căn bệnh, thì điều quan trọng hơn là phải biết ai đã nhiễm virus và ai chưa.

Theo một nghiên cứu từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Trung Quốc (CCDC), khoảng 1% trường hợp nhiễm virus corona mới không hề có triệu chứng. Nhưng nhiều chuyên gia cho rằng tỷ lệ này có thể còn cao hơn nữa, bởi vì những người nhiễm virus không triệu chứng hoặc có triệu chứng rất nhẹ thường không được xét nghiệm và đưa vào báo cáo.

Các xét nghiệm máu tìm thấy kháng thể của virus corona mới có thể cho mọi người biết rằng mình đã bị nhiễm trước đó hay chưa - ngay cả sau khi họ đã hồi phục và ngay cả khi họ không bao giờ xuất hiện triệu chứng.

Xét nghiệm kháng thể này khác với các xét nghiệm chẩn đoán Covid-19 đang được sử dụng hiện nay. Các xét nghiệm Covid-19 hiện nay nhằm để xác nhận căn bệnh đang tồn tại trong cơ thể một người, trong khi xét nghiệm kháng thể sẽ xác nhận xem một ai đó có đang hồi phục hay đã phục hồi từ virus hay chưa.

Bởi vậy, xét nghiệm kháng thể sẽ đặc biệt hữu ích cho những người muốn tự hỏi liệu bản thân mình có an toàn hay không, liệu họ có nên tự cách ly hay có thể ra ngoài được trong khi một phần ba thế giới đang bị phong tỏa hoặc hạn chế đi lại.

Mặc dù vậy, việc triển khai các kit xét nghiệm kháng thể phải được thực hiện nghiêm túc, dưới sự kiểm soát của cơ quan chuyên môn. Điều này để tránh một số cá nhân hoặc đơn vị lợi dụng sự lo lắng của cộng đồng để bán các kit xét nghiệm giả để trục lợi.

"Cuối cùng, việc này (xét nghiệm kháng thể) có thể giúp chúng tôi tìm ra ai có thể đưa đất nước trở lại bình thường", Florian Krammer, giáo sư tại Trường Y khoa Mount Sinai, Icahn nói với Reuters. "Những người đã miễn dịch với căn bệnh có thể là những người đầu tiên trở lại cuộc sống bình thường và bắt đầu lại mọi thứ".

Các phòng thí nghiệm của trường đại học và các công ty y tế đều đang gấp rút sản xuất các xét nghiệm tìm kháng thể trong máu. Và Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã nới lỏng các quy tắc của mình để cho phép các xét nghiệm như vậy được có mặt trên thị trường nhanh hơn.