Yên Bái nỗ lực giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh

Tỉnh Yên Bái bắt đầu mất cân bằng giới tính khi sinh (MCBGTKS) từ năm 2009 với tỷ lệ bé trai là 107-108/100 bé gái, bình thường là 103-106 bé trai/100 bé gái). Từ năm 2011 đến nay, tỷ số GTKS toàn tỉnh có xu hướng tăng, dao động trong khoảng từ 110-112 bé trai/100 bé gái.

Đẩy mạnh truyền thông, các mô hình can thiệp

Năm 2017, tỷ số này là 111,8%, tương đương với mức chung toàn quốc. MCBGTKS xảy ra ở hầu hết các huyện, thị xã, thành phố. Một số huyện có tỷ số GTKS ở mức cao trên 112 như Lục Yên, thành phố Yên Bái, Trấn Yên.

Thời gian qua, các giải pháp, hoạt động để giảm thiểu MCBGTKS được các cơ quan chức năng tích cực triển khai trên địa bàn tỉnh. Trong đó, mô hình "Can thiệp giảm thiểu MCBGTKS" được triển khai từ năm 2011 tại 72 xã, sau mở rộng tại 108 xã, phường, thị trấn của 9, huyện, thị, thành phố. Ông Nguyễn Trọng Long - Giám đốc Trung tâm DS-KHHGĐ thành phố Yên Bái cho biết: "Triển khai mô hình "Can thiệp giảm thiểu MCBGTKS trên địa bàn thành phố, trong năm 2011, thành phố đã tiến hành khảo sát thống kê số liệu đầu vào và xây dựng 9 mô hình tại 9/17 xã, phường.

Qua 1 năm hoạt động, cho thấy hiệu quả rõ rệt của mô hình. Vì vậy, năm 2012, thành phố nhân rộng thêm 8 mô hình tại 8 xã, phường còn lại”. Mô hình đã góp phần đưa tỷ số GTKS trên địa bàn thành phố giảm đáng kể qua các năm: Năm 2011 tỷ lệ này là 123 trẻ trai/ 100 trẻ gái thì đến năm 2016 còn 112,4 trẻ trai/ 100 trẻ gái, năm 2017 ở mức 112,2 trẻ trai/ 100 trẻ gái.

Cùng với triển khai các hoạt động mô hình "Can thiệp giảm thiểu MCBGTKS" thì truyền thông về MCBGTKS được thực hiện thường xuyên, liên tục, lâu dài với nhiều hình thức, từ trên các phương tiện thông tin đại chúng đến tuyên truyền tại cộng đồng; lồng ghép tuyên truyền với các hoạt động của các ban, ngành ở tỉnh, tại lớp học ở Trường Chính trị, tại các lớp tập huấn cán bộ các trạm y tế xã, trong sinh hoạt ngoại khóa ở các trường học…

Theo bà Bùi Thị Minh, Giám đốc Trung tâm DS-KHHGĐ thị xã Nghĩa Lộ, đưa nội dung về MCBGTKS vào Chương trình ngoại khóa của các trường phổ thông trên địa bàn là một hoạt động truyền thông được Trung tâm phối hợp với Đoàn Thanh niên thị xã tích cực thực hiện trong thời gian qua. Năm 2017, đã tổ chức được 5 buổi truyền thông về MCBGTKS cho gần 1.000 giáo viên, học sinh tham gia. Đồng thời, thực hiện tuyên truyền trên loa phát thanh của nhà trường, sinh hoạt câu lạc bộ, đội giáo dục đồng đẳng, góc truyền thông thân thiện với tần suất 1 lần/tuần…

Từ đó, chính mỗi học sinh, giáo viên lại trở thành những tuyên truyền viên về MCBGTKS tại gia đình, cộng đồng, góp phần đưa đến sự chuyển biến về tỷ số GTKS trên địa bàn. Năm 2016, toàn thị xã có 421 trẻ được sinh ra, trong đó 221 bé trai, 200 bé gái. Đến năm 2017, tổng số trẻ sinh ra là 424; trong đó 203 bé trai, 221 bé gái.

Tăng cường kiểm tra, giám sát các hành vi vi phạm

Tại huyện Yên Bình, truyền thông về MCBGTKS được đẩy mạnh tại các thôn, bản, tổ nhân dân thông qua hệ thống phát thanh của xã, truyền thông tại trạm y tế khi phụ nữ đến khám thai, sinh đẻ; tuyên truyền cho các cặp vợ chồng khi đăng ký kết hôn…

Tại thành phố Yên Bái, năm 2012, thành phố nhân rộng thêm 8 mô hình tại 8 xã, phường còn lại. Để nâng cao hiệu quả của mô hình, đồng thời kiểm soát MCBGTKS, Chi hội KHHGĐ thành phố thường xuyên tổ chức các buổi hội thảo về MCBGTKS. Đồng thời, Chi hội phối hợp với Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên và các ban, ngành, đoàn thể trong việc triển khai các hoạt động nhằm kiểm soát MCBGTKS. Nội dung về MCBGTKS còn được truyền thông lồng ghép gắn với nhiệm vụ chính trị của từng đơn vị, gắn với nội dung thi đua, đưa vào quy ước, hương ước trong xây dựng thôn, tổ văn hóa.

Để giảm thiểu MCBGTKS, ngành chức năng còn chú trọng nâng cao hiệu lực thực thi những quy định của pháp luật về kiểm soát MCBGTKS với các hoạt động như: Phổ biến văn bản nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi cho lãnh đạo, cán bộ trực tiếp thực hiện dịch vụ siêu âm, phá thai; thanh tra, kiểm tra, giám sát các cơ sở y tế có dịch vụ siêu âm, nạo phá thai trong thực hiện các quy định của pháp luật nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi; thanh tra, kiểm tra các cơ sở sản xuất kinh doanh các loại sách, báo, văn hóa phẩm thực hiện các quy định của pháp luật nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi. Hàng năm, Sở Y tế phối hợp với Thanh tra Sở Thông tin và Truyền thông đưa nội dung kiểm tra về MCBGTKS vào nhiệm vụ thanh tra của Sở Thông tin và Truyền thông. Qua kiểm tra văn hóa, ấn phẩm, phát hiện ra 2 cơ sở vi phạm, thu hồi 15 quyển sách cấm lưu hành.

Đối với tuyến huyện, một số trung tâm DS-KHHGĐ huyện, thị xã, thành phố như Lục Yên, thị xã Nghĩa Lộ... đã phối hợp với phòng y tế tổ chức thanh tra, kiểm tra đột xuất, thường xuyên đối với các cơ sở y tế, phòng khám cung cấp dịch vụ KHHGĐ, siêu âm. Huyện Lục Yên cũng đã tổ chức hội nghị để các cơ sở siêu âm trên địa bàn huyện ký cam kết không tiết lộ, không cung cấp về giới tính thai nhi dưới mọi hình thức...

Năm 2017, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 08/KH-UBND thực hiện Đề án "Kiểm soát MCBGTKS giai đoạn 2016-2025” trên địa bàn tỉnh Yên Bái giai đoạn 2017-2020. Mục tiêu đặt ra trong giai đoạn này là nâng cao nhận thức của người dân về hậu quả của tình trạng MCBGTKS đối với sự nghiệp phát triển bền vững của gia đình và xã hội, từ đó có những chuyển biến tích cực về hành vi liên quan đến tình trạng MCBGTKS; khống chế tốc độ gia tăng tỷ số GTKS ở mức dưới 0,5 điểm phần trăm/ năm để bảo đảm duy trì tỷ lệ dưới 115 trẻ trai/ 100 trẻ gái vào năm 2020.